Bij mijn vorige blogpost over deze wetgeving zag het ernaar uit dat ik maximum een week of twee later uit de doeken zou kunnen doen wat het goedgekeurde wetsontwerp inhield. Toen ging het nog over de dubbele naam die automatisch zou worden toegekend als de ouders geen keuze zouden maken. Uiteindelijk is het anders verlopen. Te veel parlementariërs hadden een probleem met de dubbele familienaam, en het wetsontwerp werd onverwacht niet goedgekeurd, uitgebreid geamendeerd en opnieuw retour naar de commissie Justitie gestuurd. Daar werd beslist om terug te keren naar het wetsontwerp van einde 2013, waarbij de naam van de vader zou worden genomen als de ouders geen keuze maakten, en het is dit wetsontwerp dat op 20 maart wel werd goedgekeurd.
Wat houdt het wetsontwerp nu precies in?
– Bij de aangifte van de geboorte van hun eerste kind kunnen ouders kiezen of ze het kind de naam van de moeder geven, die van de vader of de beide namen, in om het even welke volgorde. Als een van de ouders of beide ouders al een dubbele familienaam hebben, kunnen ze slechts een van die twee namen doorgeven. Ze kunnen wel kiezen welke naam ze doorgeven. Als de ouders geen keuze maken, wordt automatisch de naam van de vader geregistreerd. Alle volgende kinderen binnen hetzelfde gezin krijgen automatisch dezelfde familienaam.
– Als bij de geboorte alleen de moeder of alleen de vader bekend is, krijgt het kind automatisch diens familienaam. Als de andere ouder binnen het jaar na de geboorte bekend geraakt, kan de naam worden aangepast volgens bovenstaande regeling. Hetzelfde geldt bij een ‘wijziging van afstamming’ (als bv. via een DNA-test blijkt dat de oorspronkelijk gedachte vader of moeder niet de biologische is, en de biologische ouder zich meldt). Als het kind in kwestie meerderjarig is, moet het ‘kind’ (eigenlijk de volwassene) zelf de toestemming geven om zijn familienaam te veranderen. Anders verandert er niets.
– Bij een volle adoptie geldt de basisregeling, maar het stukje ‘geen keuze’ valt hier weg omdat de keuze voor een bepaalde familienaam een voorwaarde is om de adoptie te laten doorgaan.
– Bij een gewone adoptie kan naast voor de naam van de ouders ook voor de naam van de geadopteerde zelf gekozen worden. Er is maximaal een dubbele naam mogelijk. De mogelijkheden zijn dus: ofwel de naam van de geadopteerde, ofwel de naam van de adoptiemoeder, ofwel de naam van de adoptievader, ofwel een combinatie van twee van de drie vorige. Ook hier is het maken van een keuze een voorwaarde voor de adopties.
– Er is een overgangsregeling voor gezinnen waar nu al kinderen zijn, op voorwaarde dat deze kinderen allemaal minderjarig zijn. De ouders krijgen in dit geval, als ze dat willen, een jaar de tijd om een nieuwe familienaam voor hun kinderen aan te vragen bij de burgerlijke stand, volgens bovenstaande regeling. Alle kinderen krijgen dezelfde naam. Als er, nadat de wet van kracht wordt, nog een kind geboren of geadopteerd wordt dat niet het eerste kind is, dan hebben de ouders drie maanden de tijd vanaf die geboorte of adoptie om toch nog een andere familienaam, volgens de nieuwe regeling dan, te kiezen. In het wetsontwerp van einde 2013 was nog bepaald dat kinderen ouder dan 12 jaar inspraak hadden in deze naamsverandering, maar die bepaling was al in het vorige wetsontwerp geschrapt.
Conclusie: dit wetsontwerp is wel degelijk eenvoudiger dan het vorige dat het niet gehaald heeft. De belangrijkste bedoeling, namelijk de keuzevrijheid bieden bij het overdragen van de familienaam en bijgevolg vrouwen de kans geven ook hun naam door te geven, heeft het duidelijk gehaald. Daar was ook amper discussie over. Het feit dat de naam van de vader automatisch wordt toegekend als de ouders geen keuze maken, heeft voor meer beroering gezorgd. Sommige partijen zijn van mening dat dit in de praktijk betekent dat de vader hiermee een soort vetorecht krijgt, terwijl andere partijen net moeite hebben met de complexiteit die een automatische dubbele familienaam mogelijk met zich kan meebrengen. Voor beide standpunten valt wel wat te zeggen, maar er moest uiteindelijk een keuze worden gemaakt. De woelige weg die dit wetsontwerp heeft afgelegd, bewijst vooral hoe gevoelig het onderwerp is. Een naam staat voor een identiteit, en een familienaam voor een hele familiegeschiedenis, voor een uitgebreid netwerk aan verwantschappen. Uiteraard ligt het emotioneel gevoelig als daaraan geraakt wordt, maar met een wet als deze kan dat netwerk er alleen maar breder en duidelijker op worden.
Voor alle duidelijkheid: het gaat hier over een wetsontwerp en geen wet. Dit wetsontwerp moet eerst nog naar de Senaat. Als het daar wordt goedgekeurd, kan het omgezet worden in een wet, gepubliceerd worden in het Staatsblad en van kracht worden. De Senaat heeft echter ook nog mogelijkheden om een wetsontwerp zelf te amenderen, of te verwerpen (voor de procedure, zie hier). Het risico bestaat dus nog steeds dat het wetsontwerp niet op tijd (voor de verkiezingen van 25 mei) wordt goedgekeurd.