Het einde van het jaar nadert, en dus is het weer tijd om op het bijna afgelopen jaar terug te blikken. Dat gebeurt aan de hand van terugblikken, lijstjes, quizzen en … verkiezingen van allerhande ‘Woorden van het jaar’.
Hoewel de woordenwedstrijden als paddenstoelen uit de grond schieten, blijken ze vrijwel allemaal heel populair te zijn. Mensen vinden het leuk om de lijstjes te bekijken en hun favoriet te kiezen, en sommige wedstrijden lokken zelfs stevige discussies uit. Net vanwege dat gegarandeerde instant succes worden ze vaak ook georganiseerd: een jaarlijkse woordenlijster is een uitgelezen manier om je als organisatie of uitgeverij een keer per jaar gedurende een flinke periode (van startschot tot de bekendmaking van de winnaar) in de kijker te werken. Nu, niet iedereen die met een wedstrijd komt, doet dat om zichzelf in de belangstelling te zetten. Sommige initiatieven ontstaan ook gewoon uit fascinatie, of omdat het leuk is.
Omdat het een heel gepuzzel is om al die wedstrijden en lijstjes zelf te vinden, heb ik het gewoon even voor jou gedaan. Hier volgt de Lijst der Woordenlijstjes: het grote Woorden-van-het-jaaroverzicht!
Van Dale
Van Dale is niet zomaar een woordenboek. Van Dale is het belangrijkste referentiewerk als het over de Nederlandse woordenschat gaat. En dus organiseren zij niet 1, maar 2 verkiezingen voor het Woord van het Jaar: een in Nederland en een in België. De winnaars voor 2014 zijn dagobertducktaks (NL) en flitsmarathon (BE). De volledige uitslag en de winnaars van de vijf deelcategorieën vind je hier (NL) en hier (BE).
Kinderwoord van het jaar
In België organiseert de kinder- en jongerenzender Ketnet de verkiezing van het kinderwoord van het jaar. De jonge kijkers kozen zelf hun favoriete woord uit een lijstje van vijf. Het Kinderwoord 2014 is OMG. Het filmpje over het resultaat van de verkiezing staat hier.
Onze Taal
Uiteraard doet de grootste taalorganisatie van het taalgebied, het Genootschap Onze Taal, ook mee. Ze organiseert haar eigen Woord-van-het-Jaarverkiezing. Deze wedstrijd loopt nog tot en met 26/12. Op 27/12 wordt de winnaar bekendgemaakt. U kunt dus nog meestemmen: https://onzetaal.nl/kies-het-woord-van-2014.
Anglicisme van het jaar
Het duo Sterre Leufkens en Marten Van der Meulen, beter bekend als Milfje Meulskens, organiseerde voor het tweede jaar op rij de verkiezing van het anglicisme van het jaar. Zo willen ze de discussie over verengelsing en over leenwoorden in het algemeen een andere insteek geven. Het anglicisme 2014 is flabbergasted. De andere kandidaten en het opzet van de verkiezing ziet u hier.
Vaagtaal
Het tekstbureau Tekstridder trekt al jaren ten strijde tegen vaagtaal. De ridders Arjen Ligtvoet en Cathelijne de Busser omschrijven dit verschijnsel als volgt: ‘Vaagtaal bestaat uit woorden en uitdrukkingen die onduidelijk, dubbelzinnig, misleidend, overbodig of storend zijn. Vaagtaal is taal die verleidt, misleidt, verwart en voor ergernis zorgt’. Met de nodige humor verzorgen ze sinds dit jaar een blog over vaagtaal, en koppelden ze er meteen een verkiezing aan. De Vaagtaalverkiezing 2014 werd gewonnen door kwaliteitsvenster. De rest van het lijstje vind je hier.
Weerwoord
Meteogroep is een Europese privéonderneming op het vlak van weersvoorspelling, met vestigingen in verschillende Europese landen. Blijkbaar heeft deze onderneming ontdekt dat als je in Nederland aandacht wil trekken, een woordverkiezing wel een handig middel is. Samen met Omroep Gelderland organiseerde ze de verkiezing van het weerwoord van het jaar. De winnaar is knijpzonnetje. Hier vind je het hele verhaal.
Weg met dat woord
Het Instituut van de Nederlandse Lexicologie pakt het een beetje anders aan. In plaats van een verkiezing voor een favoriet woord, vraagt het Instituut de taalgebruiker om de woorden te nomineren die uit de taal zouden mogen verdwijnen, omdat ze ergernis opwekken, overbodig zijn, een negatieve lading dekken, … Het woord dat deze verkiezing in 2014 gewonnen, of beter verloren heeft, is oudjes. De volledige uitslag is hier te vinden.
Slechtste slogan
De verkiezing van de slechtste slogan is een initiatief van twee Nederlandse tekstschrijfsters, Christine Liebrecht en Tefke Van Dijk. Zij doen dit niet zozeer uit ergernis, maar uit fascinatie voor het verschijnsel. De slechtste slogan van 2014 werd Een timmer timmert, een tandarts boort… maar wij zitten lekker in Velsen Noord, het hele lijstje vind je hier.
De woordenwedstrijd van de Taaltelefoon
Deze wedstrijd valt eigenlijk buiten het bestek van dit verhaal, omdat het geen woord-van-het-jaarverkiezing was. De Taaltelefoon heeft namelijk in november, naar aanleiding van zijn 15de verjaardag, een woordenwedstrijd georganiseerd, waarbij gekozen kon worden voor het favoriete woord van de week van de afgelopen 15 jaar. ‘Woord van de week’ is een van de vaste rubrieken in Taallink, de elektronische nieuwsbrief van de Taaltelefoon. De winnaar was accordeonfile. Een overzicht van alle woorden van de week vind je hier. De shortlist van de wedstrijd hoor je hier.
Mocht je nu denken dat wij Nederlandstaligen een patent hebben op woordenwedstrijden en -verkiezingen, dan heb je het mis. De eerste woord-van-het-jaarverkiezingen werden georganiseerd door Amerikaanse taalverenigingen en woordenboekuitgevers. En ook in het Duitse en het Franse taalgebied doet men aan jaarlijkse woordenlijstjes. Een opsomming van words, mots en Wörter van het jaar volgt in een volgende blogpost.
Nederlands (en andere talen): hoe, wat, wanneer, waarom 